Meer aandacht voor palliatieve zorg in de geneeskundeopleiding

Afbeelding

Marieke van den Brand is consulent palliatieve zorg in het Team Ondersteunende en Palliatieve zorg van het Radboudumc. Zij zag al jaren hoe weinig bewustwording en skills reguliere artsen hebben als het gaat om haar vakgebied. ‘Ik moet regelmatig moeilijke beslissingen vragen van familie terwijl hun naaste al vreselijk lijdt. Dan denk ik: waarom is hier niet eerder over gepraat, op een rustiger moment?

In de opleiding en loopbaan van iedere geneeskundige is meer aandacht nodig voor palliatieve zorg. En wel als een logisch en belangrijk onderdeel van hun taak. Vanuit dat besef staken de Expertisecentra Palliatieve Zorg van alle umc’s de koppen bij elkaar: hoe zorgen we daarvoor? Zo ontstond het project PASEMECO.’

‘We besloten te starten met de reguliere geneeskundeopleidingen, want daar hadden we binnen de umc’s directe toegang toe’, vervolgt Daniëlle Verstegen, onderwijskundige bij de Universiteit Maastricht. ‘Eerst wilden we weten hoe geneeskundestudenten aankeken tegen palliatieve zorg. Ons vermoeden was dat ze er huiverig voor waren, maar niets bleek minder waar! Ze wilden juist veel meer leren over dit onderwerp. Ook docenten wilden meer aandacht besteden aan het onderwerp, maar wisten niet goed hoe. Daar hebben we ze zo goed mogelijk bij ondersteund.’

Afbeelding

Het doel was niet om palliatieve zorg als apart vak aan te bieden. Het is namelijk geen apart vak, het hoort overal bij, vertelt Daniëlle. ‘Daarom wilden we docenten helpen om palliatieve zorg zoveel mogelijk mee te nemen in hun reguliere onderwijs.’

Marieke: ‘We ontdekten dat verschillende docenten in hun lessen al handige websites of YouTubefilmpjes gebruikten om aandacht te besteden aan het onderwerp. Al die materialen hebben we verzameld in een online toolbox. Docenten vinden deze toolbox prettig om ideeën op te doen, maar hebben nog wel behoefte om kort geschoold te worden hoe ze palliatieve zorg nog beter kunnen inbedden. Als je een half uurtje met elkaar rond de tafel gaat, blijkt het vaak makkelijk om het onderwijs iets aan te passen.’

Er zijn veel manieren om onderwijs over palliatieve zorg toe te voegen aan het bestaande curriculum. Bijvoorbeeld een ‘reguliere’ casus vervangen door een palliatieve casus. Of, zoals in Maastricht, een diepte-interview laten doen met iemand die ongeneeslijk of chronisch ziek is over de 4 dimensies van zorg. Studenten die zo’n interview doen, geven aan dat er een wereld voor ze opengaat!

Om de toolbox compleet te maken, werd onder meer een leerlijn Advance Care Planning ontwikkeld. Hierin leren studenten samen met patiënten en naasten routes uit te stippelen: wat wilt u nog van het leven en wat draagt daar (niet) aan bij? In de leerlijn Communicatie en Zingeving leren ze oog te hebben voor de gehele persoon en hoe dat invloed heeft op de behandeling. Heeft een patiënt bijvoorbeeld zorgen voor zijn gezin en wil hij daarom zo lang mogelijk volhouden? Zijn er moeilijkheden op relationeel gebied of misschien op zingevingsvlak? Ook daarbij kun je als arts ondersteunen, al is het maar door een goede maatschappelijk werker te adviseren.

PASEMECO is inmiddels afgerond en er is in 4 jaar veel bereikt. Zo heeft palliatieve zorg een stevige plek gekregen in het officiële raamplan voor alle geneeskundeopleidingen. Maar bovenal heeft het project de basis gelegd voor een sterk netwerk, vertelt Daniëlle. ‘Door de input van en gesprekken met en tussen docenten, is het onderwerp van iedereen geworden. Docenten zijn erg enthousiast! Daardoor verspreidt de aandacht voor het onderwerp zich gemakkelijk en raakt het ook aan steeds meer andere initiatieven.’ Marieke: ‘In het onderwijsproject O2PZ breiden we dat netwerk nog verder uit naar het mbo, hbo en de specialistenopleidingen. Het gaat tijd kosten, maar palliatieve zorg wordt écht een vanzelfsprekend onderdeel van reguliere zorg.’

De tijdens PASEMECO ontwikkelde toolbox is samengevoegd met een soortgelijke toolbox van het project EDUPAL en op Palliaweb geplaatst. Zo staan alle relevante onderwijsmaterialen over palliatieve zorg bij elkaar.

Voor een goede kwaliteit van leven in de laatste levensfase, is het belangrijk dat alle zorgverleners om een patiënt heen goede palliatieve zorg kunnen verlenen. Dat kan door palliatieve zorg een vast onderdeel te maken van het onderwijsaanbod op de zorgopleidingen. Daarom financieren wij vanuit het programma Palliantie II projecten gericht op het verbeteren van het onderwijs in palliatieve zorg. Dit project was daar 1 van.