Meer patiëntervaringen met geneesmiddelen opgehaald door digitale pop-up
Wat is de meerwaarde van het verzamelen van patiëntervaringen met geneesmiddelen?
Anne-Marie van Gorp: ‘Patiëntervaringen vormen een belangrijke aanvulling op de informatie over bijwerkingen uit de klinische trials van de producent van een middel. De real life-populatie die bijdraagt aan LIM is veel gemêleerder. En je krijgt zicht op effecten die in de trials niet naar boven zijn gekomen, omdat we mensen een half jaar of een jaar volgen met opeenvolgende enquêtes. Met hun informatie over het dagelijks gebruik kunnen we vragen uit de zorgpraktijk beantwoorden, bijvoorbeeld of een gesignaleerde bijwerking vanzelf weer overgaat.’
Wat was de aanleiding voor de ontwikkeling van LIM?
‘Er komen ook veel spontane meldingen bij ons binnen. LIM is in 2008 ontwikkeld om als aanvulling daarop systematischer ervaringen van patiënten uit te vragen. Zo krijg je weer andere informatie over bijwerkingen naar boven, die relevant is voor beslissingen van patiënt en zorgverlener rond het gebruik van een geneesmiddel.’
Waarom hebben jullie een digitale tool ontwikkeld binnen LIM?
‘We hadden het gevoel veel meer patiëntervaringen te kunnen ophalen. Bij de eerste uitgifte van een medicijn is het de bedoeling dat de patiënt een flyer meekrijgt over LIM, maar in de praktijk gebeurt dat niet altijd. De patiënt krijgt al zoveel informatie te verwerken over het middel zelf. Apothekers gaven aan dat een digitale uitnodiging beter zou passen bij de dagelijkse praktijk. We hebben daarom een automatische pop-up in het apotheeksysteem ontwikkeld. De pop-up, NAlert, verschijnt op het scherm van de assistent zodra er een eerste uitgifte plaatsvindt van een geneesmiddel dat met LIM gevolgd wordt. De apotheekmedewerker kan de patiënt vervolgens direct een e-mail sturen met een uitnodiging om mee te doen.’
'In de pilot met NAlert steeg de deelname aanzienlijk: 58 inclusies bij ongeveer 1.000 DOAC-uitgiften. Pilotapothekers vonden de werkwijze prettig en goed aansluiten op de huidige manier van werken in de apotheek'
Wat zijn de meest opvallende resultaten van het project?
‘We hebben de methode een half jaar getest in 30 apotheken. Het ging om het LIM-onderzoek naar gebruikservaringen met DOAC’s. Het aantal nieuwe LIM-deelnemers is vergeleken met de aantallen van dezelfde apotheken in het verleden en met 30 andere apotheken die tijdens de pilotperiode met de flyer bleven werken. De resultaten waren erg positief. Voorheen lag de inclusie van DOAC-gebruikers onder de 1 procent, in 2015 waren er 485 LIM-deelnemers bij 52.803 eerste uitgiften. In de pilot met NAlert steeg de deelname aanzienlijk: 58 inclusies bij ongeveer 1.000 DOAC-uitgiften. De controle-apotheken realiseerden met de flyer-methode in de pilotperiode slechts 9 inclusies bij zo’n 1.200 uitgiften. Pilotapothekers vonden de werkwijze prettig en goed aansluiten op de huidige manier van werken in de apotheek.’
Met wie hebben jullie samengewerkt?
‘Als Lareb werken we veel samen met Service Apotheek, een franchiseformule waarbij ongeveer 450 zelfstandige apotheken zijn aangesloten. Zij doen ook altijd graag mee met dit soort projecten. We hadden ze nodig als partij die dichtbij de praktijk staat, ook om daarmee de implementatie van de grond te kunnen krijgen. De andere partner was NControl, het bedrijf dat de software doet voor Service Apotheek.’
Hoe wordt de pop-up geïmplementeerd naar andere apotheken? Wordt dit een landelijk systeem?
‘Aan LIM doen al zo’n 1.400 apotheken mee. Binnen Service Apotheek was bij de afronding van de pilot medicatieveiligheid een thema. Zij hebben toen veel aandacht besteed aan de resultaten. Inmiddels heeft meer dan de helft van hun apotheken de pop-up in hun systeem geactiveerd. Met NControl zijn we in gesprek om de pop-up ook voor andere LIM-onderzoeken geschikt te maken. En verder publiceren we veel over LIM en de meerwaarde van de pop-up, zoals onlangs weer in het Pharmaceutisch Weekblad.’
Hoe houd je bij de apothekers de boog gespannen voor deze inclusiemethode?
‘Eenmaal geactiveerd komt de pop-up steeds automatisch in beeld. Bovendien brengt Service Apotheek de innovatie telkens weer onder de aandacht. Bijvoorbeeld met artikelen in hun nieuwsbrief, om te laten zien wat er is bereikt met onderzoek via LIM. En het is onderdeel geworden van hun interne audit. Daarin wordt de apothekers nu ook de vraag gesteld: heb je de NAlert voor de LIM al aangezet?’
Apotheker Anne-Marie van Gorp is wetenschappelijk beoordelaar bij Bijwerkingencentrum Lareb. Zij was betrokken bij het ZonMw-project ‘Optimaal benutten van patiëntervaringen met behulp van Lareb Intensive Monitoring’ (ZonMw-nummer 848022003). In LIM wordt informatie verzameld over het beloop, risicofactoren, behandeling en de belasting van bijwerkingen. In het ZonMw-project is de ICT-toepassing ‘NControl’ ontwikkeld en uitgetest. NControl vergroot de respons op de online enquêtes die patiënten invullen voor LIM.