Innovatieve en effectieve preventie van SGG/SG in het hoger onderwijs

Titulatuur: Assistant Professor
Initialen: M.V.E.
Voornaam: Marieke
Achternaam: Dewitte
Organisatie: Universiteit Maastricht

Betrokken organisatie(s)

• Universiteit Maastricht: Assistant Professor Marieke Dewitte, Asisstant Professor Hanne Zimmermann en Programma Manager Seksuele Veiligheid Joyce Grul
• Hogeschool van Amsterdam: bijzonder Hoogleraar Implementatievraagstukken Leonieke Boendermaker en samenwerking met Docenten Expertisegroep Seksualiteit (hogeschoolbrede groep verbonden aan diverse opleidingen) van de Hogeschool van Amsterdam betrokken.
• Fabriek69

Samenvatting idee
In Nederland worden trainingen gericht op het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGG) en geweld (SG) veelal niet of onvoldoende geëvalueerd op hun effectiviteit. Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat trainingen die specifiek gericht zijn op het verkrijgen van consent vaak ineffectief zijn in het voorkomen van SG. Een gebrek aan expertise bij trainers en inadequaat ontwikkelde trainingsprogramma’s kan zelfs leiden tot negatieve uitkomsten, zoals een toename van victim blaming en agressie tegen vrouwen. Dit onderstreept de dringende noodzaak van een systematische aanpak met theorie-gestuurde, wetenschappelijk geëvalueerde trainingen om SGG/SG te kunnen voorkomen.

De Universiteit Maastricht (UM) is recent gestart met de implementatie van een integrale en universiteitsbrede aanpak tegen SGG en SG, genaamd het Programma Seksuele Veiligheid. Dit programma, dat zich richt op zowel studenten als medewerkers, bestaat uit vijf samenhangende pijlers: 1) training voor studenten, 2) training voor medewerkers, 3) procedures en beleid, 4) communicatie (intern en extern), en 5) monitoring en evaluatie. Het programma omvat onder andere een introductiecollege, een universiteitsbrede bystander-interventie gericht op cultuurverandering, en trainingen om ondersteuning te verbeteren voor zowel slachtoffers als plegers (gegeven door Fabriek69). Het programma is gebaseerd op internationale wetenschappelijke onderzoeken en best practices, zoals de review van Bonar et al. (2022), die de doelen uiteenzet waaraan een samenhangende aanpak moet voldoen. Het programma richt zich op het vergroten van kennis en vaardigheden, wat uiteindelijk leidt tot gedragsverandering. Onderdelen hiervan zijn het veranderen van traditionele genderrollen en het ontkrachten van verkrachtingsmythen.

Dit onderzoeksproject heeft als doel het Programma Seksuele Veiligheid van de UM uitgebreid te evalueren en de randvoorwaarden voor succesvolle implementatie en doorontwikkeling te onderzoeken. Door middel van intervention mapping, een systematische theorie-gebaseerde evaluatie waarin UM veel expertise heeft opgebouwd, kunnen we inzicht krijgen in de effectiviteit van de verschillende interventies en de factoren die bijdragen aan succes of falen. Op basis van deze evaluatie zal er een kader worden ontwikkeld dat toepasbaar is op andere onderwijsinstellingen in Nederland. In samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam (HvA) zal worden onderzocht hoe dit kader effectief kan worden aangepast en geïmplementeerd binnen de context van een hogeschool.

Evaluatie van de interventies en samenwerking tussen universiteiten en hogescholen zijn hierbij essentieel om een effectieve en breed toepasbare aanpak te ontwikkelen. Dit zal niet alleen de veiligheid en het welzijn van studenten en medewerkers bevorderen, maar ook een substantiële bijdrage leveren aan de bredere maatschappelijke cultuurverandering die nodig is om SGG/SG te voorkomen.

Naar wat voor soort expertise bent u nog op zoek in het consortium?
Voor de ontwikkeling van een effectief programma onderkennen wij verschillende uitdagingen die verdere expertise binnen ons consortium vereisen. Een van deze uitdagingen is het effectief betrekken van mannen en jongens bij preventie-initiatieven. Daarnaast is het belangrijk om een intersectionele benadering te ontwikkelen die zowel queer personen als mensen van kleur recht doet en inclusief is. Ook willen we de focus verschuiven van het voorkomen van slachtofferschap naar het voorkomen van daderschap. Dit kan onder andere worden bereikt door elementen als seksueel plezier, seksueel welzijn en seksuele autonomie te integreren in de aanpak tegen SGG/SG in het hoger onderwijs. Op deze manier ontstaat een meer positief en holistisch begrip van seksualiteit, waarbij niet alleen de nadruk ligt op het aanpakken van risicofactoren en het voorkomen van schade.