Sinds jaar en dag legt het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis de nadruk op de kwaliteit van leven van de patiënt. En op het dagelijks functioneren na de behandeling, bijvoorbeeld bij een hersenaandoening. Tijdens een sitevisit van de begeleidingscommissie werd duidelijk welke impuls TopZorg hieraan geeft.
Binnen het ZonMw-programma TopZorg werkt het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) aan vernieuwing in wetenschappelijk onderzoek en zorg in het neuro- en traumadomein. Het ETZ noemt gezondheid een samenspel tussen lichaam en geest, en kijkt dus niet alleen naar het medische probleem. Het belang hiervan werd duidelijk in focusgroepinterviews, waarin patiënten vertelden over de opvang na een traumabehandeling. Zij bespraken wat goed gaat en waarvan ze last hebben in hun dagelijks leven.
Hoogleraar Jolanda de Vries is als gezondheidszorgpsycholoog nauw betrokken bij het TopZorg-werk van het ETZ. Binnen haar leerstoel aan Tilburg University is ‘kwaliteit van leven’ een aandachtsgebied. Het TopZorg-onderzoek bouwt voort op wat we als ziekenhuis al deden, aldus De Vries: wetenschappelijk onderzoek naar de ‘zachtere’ uitkomsten van zorg. Neurochirurg Geert-Jan Rutten onderstreept het belang daarvan: ‘Vijftien jaar geleden deden we als neurochirurgen al aan nazorg. Medisch kun je iemand vaak uitstekend behandelen, maar na een paar maanden blijken patiënten veel dagelijkse dingen toch niet meer goed te kunnen. Daarmee wil je ze óók helpen. Met TopZorg kunnen we dit aspect van de behandeling veel systematischer uitdiepen.’
Dat helpen kan bijvoorbeeld met de inzet van een zogeheten functionele MRI (fMRI). Neurowetenschappers meten met een MRI-scanner hersenactiviteit, maar in de klinische praktijk worden deze metingen nog maar amper gebruikt. Het ETZ ontwikkelt nieuwe toepassen die zijn gericht op de individuele patiënt. Rutten: ‘Neem mensen die concentratieproblemen ervaren. Wij laten ze onder de scanner een concentratieoefening doen. Door op dat moment de hersenactiviteit te meten, onderzoeken we waar het misgaat bij die patiënt.’ Het ETZ wil predictiemodellen ontwikkelen om beter te kunnen voorspellen welke klachten de patiënt gaat krijgen na de operatie, en welke patiënt baat kan hebben bij specifieke vormen van revalidatie, vervolgt Rutten. ‘De gemeten hersenactiviteit gaat ons binnenkort hopelijk laten zien waar goede kansen op herstel liggen. Als je vervolgens de behandeling vooral daarop richt, is dat beter voor de patiënt én het maakt de zorg doelmatiger.’
Begin 2018 opent het ETZ een multidisciplinaire nazorgpoli voor psychosociale en cognitieve problemen, vervolgt De Vries. ‘Neurochirurgie, neurologie, trauma of IC; de patiënten van deze afdelingen kampen met vergelijkbare problemen. In de nazorgpoli bespreken we patiënten in een multidisciplinair overleg, zodat je samen een behandeling op maat kunt bedenken.’ De poli werkt samen met de eerste lijn, zodat patiënten voor hun nazorg niet steeds naar het ETZ hoeven. Ook komen er e-health-toepassingen, bijvoorbeeld een app voor patiënten met een hersentrauma. Rutten vindt het multidisciplinaire karakter van de nazorgpoli cruciaal. De verschillende specialismen kunnen zo van elkaar leren. De Vries noemt nog een ander belangrijk punt: ‘Als juist de dokter jou vraagt waar je problemen mee hebt, krijg je als patiënt het gevoel dat het om meer gaat dan de medische behandeling. En dat je dus ook over andere problemen kunt beginnen.’
Rutten en De Vries zien de impuls van TopZorg als een vliegwiel. Het wetenschapsbureau van het ETZ is verder geprofessionaliseerd en de onderzoekscultuur is versterkt, zodat promovendi eerder de neiging zullen hebben te blijven. De samenwerking met Tilburg University wordt verder uitgebouwd. En het systematisch onderzoeken van de meerwaarde van een multidisciplinaire aanpak, zo besluit De Vries, zorgt voor een sterkere case voor de zorgverzekeraars. Zodat de focus in de zorg van het ETZ kan blijven liggen op het perspectief van de patiënt.
Thea Vliet Vlieland, bijzonder hoogleraar Doelmatigheid van revalidatieprocessen, in het bijzonder fysiotherapie (LUMC) en lid van de begeleidingscommissie TopZorg, over de sitevisit aan het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis op 4 december 2017:
‘Het op grotere schaal inzetten van kwalitatieve onderzoeksmethoden in de onderzoeksprogramma’s van het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis, is heel innovatief. Daardoor ontstaat meer ruimte om goed zicht te krijgen het patiëntenperspectief. Het is belangrijk om patiënten binnen wetenschappelijk onderzoek een stem te geven. Dat maakt het ook mogelijk om goed vast te stellen hoe je maatwerk kunt bieden, bijvoorbeeld in de nazorg. Een grote uitdaging is om de meerwaarde van die gepersonaliseerde aanpak ook in maat en getal uit te drukken. Zijn patiënten daadwerkelijk meer tevreden over de zorg die ze ontvangen? Leidt het aantoonbaar tot een betere kwaliteit van leven? De ervaringen die het ETZ binnen TopZorg opdoet, zijn erg leerzaam voor andere ziekenhuizen. Ik denk met name aan het concept value based healthcare, waar het St. Antonius Ziekenhuis mee bezig is. De organisatie van de zorg rondom ‘waarde’ voor de patiënt, waarbij je uitkomsten van zorg en ervaringen afzet tegen de kosten, is bij uitstek iets waaraan het ETZ heel concreet werkt.’
Tekst: Marc van Bijsterveldt
Beeld: Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis