Studenten en zorgprofessionals leren samen over palliatieve fase

Hoe kunnen onderwijs over palliatieve zorg en de praktijk optimaal op elkaar aansluiten? Dat is de vraag waar Aly Dassen (Albeda Zorgcollege) antwoorden op probeert te vinden. Ze deelt haar belangrijkste lessen.

Aly Dassen is adjunct-directeur van het Albeda Zorgcollege in Rotterdam. Ze is ook, namens de MBO Raad, lid van de kwaliteitswerkgroep van het landelijke project Optimaliseren Onderwijs Palliatieve Zorg (O2PZ). Maar is ze vooral een vrouw die zich sterk maakt voor sensitieve palliatieve zorg. ‘Natuurlijk is kennis van behandelingen voor bijvoorbeeld pijnbestrijding ook onmisbaar. Maar goede palliatieve zorg begint met voldoende inlevingsvermogen. De gevoelens van de meneer of mevrouw tegenover je op tijd herkennen en erkennen. En aanvoelen welke woorden en welke houding op welk moment gepast zijn.’

Casuïstiek bespreken

Precies daarom vindt Dassen het zo belangrijk dat onderwijs en praktijk van elkaar leren. Ze gelooft bijvoorbeeld in het samen bespreken van casussen door studenten en zorgprofessionals. ‘Studenten kunnen leren van de jarenlange ervaring van artsen, verpleegkundigen en verzorgenden. Krijgen ze die wijsheid al mee tijdens hun opleiding, zijn ze na hun afstuderen beter in staat gesprekken te voeren over ongeneeslijk ziek zijn. Belangrijk, want dat zijn waardevolle maar ook vaak moeilijke gesprekken, voor patiënt, naaste én zorgprofessional.’ En zelfs zorgprofessionals met jarenlange ervaring hebben baat bij casuïstiek bespreken met studenten, zegt Dassen. ‘Zo oefenen ook zij met de nieuwste inzichten.’ Deze casuïstiek interdisciplinair bespreken gaat niet vanzelf en zal georganiseerd moeten worden, benadrukt Dassen. ‘O2PZ wil in de verschillende regio’s onderwijsknooppunten palliatieve zorg inrichten. Dit zou een goede plek kunnen zijn om ervaringen te delen.’

Onderwijs borgen

Als ambassadeur van O2PZ stimuleert Dassen de borging van onderwijs over palliatieve zorg. De nieuwe opleidingsprofielen voor de mbo- en hbo-opleidingen verpleegkunde gaan uit van de CanMEDS-rollen. Dassen stimuleert de ROC’s hun onderwijsaanbod zo in te richten dat studenten de afgesproken competenties optimaal kunnen ontwikkelen. ‘We hebben op een eerste bijeenkomst in oktober doelstellingen afgesproken. Bijvoorbeeld dat in maart 2020 80 % van alle ROC’s een vast aanspreekpunt hebben voor onderwijs over palliatieve zorg. Ik houd in de gaten of we die ambitie halen. En help waar nodig scholen zo’n coördinator te vinden.’

Cadeautje

Ontwikkel lesstof over palliatieve zorg samen met de praktijk, is ook binnen O2PZ steeds de boodschap van Dassen. Een vraag van Rotterdamse VVT-instellingen kwam daarom voor haar als een cadeautje. ‘Zij willen samen met het Albeda Zorgcollege e-learning over palliatieve zorg verder verspreiden. Modules gaan bijvoorbeeld over zingeving, ethiek en cultuur, symptomen in de palliatieve fase, samenwerken en zorg voor naasten.’

Om je heen kijken

Het Albeda Zorgcollege hoeft de e-learning palliatieve zorg niet zelf te ontwikkelen: de VVT-instellingen in de regio Rotterdam zijn al heel ver. Voor Dassen een les over hoeveel waardevolle initiatieven er al zijn. Ze raadt andere ROC’s aan goed om zich heen te kijken in hun eigen regio. ‘Wij gaan de komende maanden ook met een stofkam door ons eigen curricula. Welke kennis bieden we al aan en wat mist nog? De belangrijkste uitdaging is goed aansluiten bij alle kennis en ontwikkelingen die er zijn en hierin nauw samen te werken met zorginstellingen.

Leerwerkplaatsen

Wat het Albeda Zorgcollege al jaren doet is werken met leerwerkplaatsen. Studenten verpleegkunde starten vanaf de eerste dag van hun opleiding een leerwerktraject bij de Rotterdamse zorginstelling Laurens. Elke vijf weken staat één thema centraal dat samen met de zorgprofessionals en docenten is vastgesteld. Veiligheid, persoonsgerichte zorg en wetgeving zijn voorbeelden. Maar ook palliatieve zorg kan een thema worden, zegt Dassen. ‘Kern van dit traject is dat er samen wordt geleerd. Leren volgt werk en studenten jagen het leren door collega’s aan.’

Interdisciplinair samenwerken

Samen leren draagt bij aan het kennen van de eigen rol en de rol van andere zorgprofessionals. Kennis hebben van elkaars verantwoordelijkheden maakt interdisciplinaire samenwerking mogelijk en dat is cruciaal in palliatieve zorg, vindt Dassen. ‘Blijven nadenken over wat de patiënt en de naasten nodig hebben, steeds opnieuw. Want ongeneeslijk ziek zijn komt met zoveel ingrijpende veranderingen. En gezamenlijk afwegingen daarover maken doe je niet alleen in de laatste weken. Palliatieve zorg kan over jaren gaan. Laten we ook die boodschap blijven herhalen.’

Drie gouden lessen voor onderwijsinstellingen over palliatieve zorg  

  1. Ken het zorgaanbod in je regio en vraag instellingen welk lesmateriaal zij ontwikkeld hebben en willen ontwikkelen.
  2. Stel jezelf ook de vraag: wat doen wij al goed en wat is nog nodig?
  3. Kies voor leertrajecten met theorie én praktijk. In die verbinding ligt de sleutel voor goede palliatieve zorg.

Meer informatie

Dit artikel staat in de nieuwsbrief Palliatieve Zorg november 2019. Wilt u de nieuwsbrief ontvangen? Meld u dan aan