Start van Open access publiceren in de gezondheidszorg

Vandaag heeft VWS aan de Tweede Kamer het advies ‘Open access tot publicaties: Stand van zaken en implicaties voor volksgezondheidsbeleid’ aangeboden. VWS is hiermee het 3e ministerie dat aan de slag gaat met open access publiceren.

Open access publiceren

Het advies is een belangrijk rapport voor de discussie in het over open access publiceren op het beleidsterrein van VWS. Het ministerie vindt open access publiceren belangrijk voor de wetenschap. Bovenal vindt het ministerie het van groot belang voor het publiek en de patiënt: open access voor publicaties draagt bij aan het in positie brengen van de patiënt en zijn belangen.

Wat is open access publiceren? Een publicatie is open access indien:

  • Deze vanaf de publicatiedatum vrij toegankelijk is, zowel wat betreft inzage als hergebruik, zonder verdere financiële en/of juridische drempels
  • Deze vindbaar is via een algemeen toegankelijk medium (het internet)

Inventarisatie door ZonMw

VWS heeft aan ZonMw de opdracht gegeven de doorvertaling van ontwikkelingen binnen open access tot publicaties te inventariseren. Naast de focus op wetenschappelijk onderzoek
richtte deze inventarisatie zich ook specifiek op het terrein van de (volks)gezondheid. I&O Research en Berenschot voerden de inventarisatie uit. Het resultaat is een belangrijk rapport voor de discussie over open access publiceren op het beleidsterrein van VWS. De aanbevelingen en aspecten in het rapport zijn specifiek voor gezondheidsonderzoek. Deze komen aan de orde in gesprekken van de coalitie die is opgericht. ZonMw maakt deel uit van deze coalitie.

Onwenselijke situatie

De huidige situatie van de toegankelijkheid en vindbaarheid van wetenschappelijke gezondheidsliteratuur is voor de meeste stakeholders onwenselijk. Wetenschappers buiten universiteiten en eindgebruikers zoals patiënten(organisaties), gezondheidsfondsen en artsen hebben slechts in beperkte mate of helemaal geen toegang tot de publicaties. Wetenschappers binnen universiteiten betalen veel geld om open access te kunnen publiceren in gerenommeerde tijdschriften.

Patiëntenparticipatie

Voor VWS staat patiëntenparticipatie hoog in het vaandel. Voor patiënten en burgers is naast de toegankelijkheid ook de begrijpelijkheid van publicaties een groot probleem. Het actief faciliteren en aanjagen van open access vereist gezamenlijk en overheidsbreed optreden door meer ministeries, in samenwerking met wetenschappelijke en maatschappelijke partners en in internationaal (Europees) verband.

Nationaal Plan Open Science

Dit advies over open access publiceren in de gezondheidszorg draagt bij aan het realiseren van de ambities van het Nationaal Plan Open Science. De belangrijkste ambities van dat plan zijn: 100% open access publiceren in 2020 en onderzoeksdata optimaal geschikt maken voor hergebruik. In februari 2017 lanceerden 10 partijen dit plan: VSNU, KNAW, NWO, Vereniging Hogescholen, KB, SURF, NFU, ZonMw, Promovendi Netwerk Nederland en GO FAIR. De totstandkoming van dit plan was afgesproken tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU in 2016, onder leiding van het ministerie van OCW.

Meer informatie