Cognitive Outcome after Gamma Knife Radiosurgery in Patients with Brain Metastases
Projectomschrijving
In Nederland worden mensen met meerdere hersenmetastasen vaak behandeld met een volledige hersenbestraling. Een andere aanpak is een behandeling met Gamma Knife Radiochirurgie (GKRS). Dit is een precisiebestraling van de metastasen waarbij het gezonde hersenweefsel geen straling ontvangt. Vandaar dat er minder geheugen en concentratieproblemen verwacht worden na GKRS dan na een volledige hersenbestraling, maar dit is nooit goed onderzocht.
In deze studie worden geheugen en concentratie van patiënten met 1-10 hersenmetastasen over langere tijd in kaart gebracht. Vóór de behandeling (GKRS) worden geheugen en concentratie gemeten met behulp van neuropsychologische tests. Na de behandeling komen patiënten elke drie maanden (tot 24 maanden) terug voor een controle MRI scan en voor de tests.
Producten
Auteur: P.E.J. Hanssens, W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, Dr. K. Gehring, Prof. dr. M.M. Sitskoorn
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: P.E.J. Hanssens
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Link: http://brain-mets.com/
Auteur: E. Verhaak & W.C.M. Schimmel
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, M.M. Sitskoorn & K. Gehring
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: Deirdre M.H.J. Ten Berge, Wietske C.M. Schimmel, Eline Verhaak, Karin Gehring,Diana Grootenboers, Guus N. Beute, Patrick E. J. Hanssens?
Link: http://brain-mets.com
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, E. Butterbrod, P.E.J. Hanssens, M.M. Sitskoorn, K. Gehring
Auteur: P.E.J. Hanssens, W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, Dr. K. Gehring, Prof. dr. M.M. Sitskoorn
Auteur: Wietske C.M. Schimmel, Karin Gehring, Daniëlle B. P. Eekers & Margriet M. Sitskoorn
Link: https://www.avl.nl/topmenu/over-avl/symposia-en-congressen/icctf/
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: Eline Verhaak, Wietske Schimmel, Patrick Hanssens, Karin Gehring, en Margriet Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, K. Gehring, M. Bakker, P.E.J. Hanssens, M.M. Sitskoorn
Link: http://brain-mets.com
Auteur: Wietske Schimmel, Patrick Hanssens, Margriet Sitskoorn, Karin Gehring
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Link: http://www.the-ins.org/2016-Mid-Year-London
Auteur: Schimmel, Wietske C.M., Gehring, Karin, Eekers, Daniëlle B.P., Hanssens, Patrick E.J., Sitskoorn, Margriet M.
Magazine: Advances in Radiation Oncology
Link: https://doi.org/10.1016/j.adro.2018.06.003
Auteur: Verhaak, Eline, Schimmel, Wietske C. M., Sitskoorn, Margriet M., Bakker, Marjan, Hanssens, Patrick E. J., Gehring, Karin
Magazine: Journal of Neurooncology
Auteur: Schimmel, Wietske C. M., Gehring, Karin, Hanssens, Patrick E. J., Sitskoorn, Margriet M.
Magazine: Journal of Neurooncology
Auteur: Hans Rube
Magazine: Buitenpost
Auteur: Verhaak, Eline, Gehring, Karin, Hanssens, Patrick E. J., Sitskoorn, Margriet M.
Magazine: Journal of Neuro-Oncology
Auteur: Verhaak E, Schimmel WCM, Gehring K, Emons WHM, Hanssens PEJ, Sitskoorn MM
Magazine: Journal of Cancer Research and Clinical Oncology
Auteur: Dr. Diana de Veld (wetenschapsjournalist)
Magazine: Oncologie Up-to-date
Link: http://www.oncologie.nu
Auteur: Verhaak E, Schimmel WCM, Gehring K, Hanssens PEJ, Sitskoorn MM
Magazine: Neurosurgery
Auteur: Dr. Diana de Veld
Magazine: Oncologie Up-to-date
Auteur: Schimmel WCM, Verhaak E, Bakker M, Hanssens PEJ, Sitskoorn MM, Gehring K
Magazine: Clinical Oncology
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: Dr. Karin Gehring
Auteur: E. Verhaak, W.C.M. Schimmel, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: W.C.M. Schimmel, E. Verhaak, P.E.J. Hanssens, K. Gehring & M.M. Sitskoorn
Auteur: Eline Verhaak
Auteur: Trauma- en Neurodomein TopZorg
Link: http://www.elisabethtopzorg.nl
Verslagen
Eindverslag
Veel mensen met uitzaaiingen in de hersenen (hersenmetastasen) ervaren geheugen- en concentratieproblemen. Dit kan veroorzaakt worden door de metastasen maar ook door een behandeling met radiotherapie (bestraling).
In Nederland worden mensen met meerdere hersenmetastasen (>3) vaak, volgens de richtlijn, behandeld met een volledige hersenbestraling. Een andere aanpak is een behandeling met Gamma Knife Radiochirurgie. Dit is een precisiebestraling van de metastasen waarbij het gezonde hersenweefsel geen straling ontvangt. Vandaar dat er minder geheugen en concentratieproblemen verwacht worden na radiochirurgie dan na een volledige hersenbestraling, maar dit is nooit goed onderzocht.
Effectieve behandeling voor patiënten met hersenmetastasen zonder negatieve cognitieve bijwerkingen wordt steeds belangrijker, aangezien steeds meer patiënten langer leven door meer en betere systemische behandelopties (dit zijn behandelingen voor de primaire tumor elders in het lichaam). Daarnaast worden patient reported outcomes (mening en waardering door de patiënt zelf gerapporteerd), zoals vermoeidheid en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven, steeds meer erkend als een van de belangrijke uitkomstmaten bij deze patiëntpopulatie.
In CAR-Study A studie werden geheugen en concentratie van patiënten met 1-10 hersenmetastasen over langere tijd in kaart gebracht. Vóór de behandeling (Gamma Knife radiochirurgie) werd het cognitief functioneren gemeten met behulp van neuropsychologische tests. De gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven werd gemeten met een vragenlijst specifiek voor patiënten met een hersentumor. Na de behandeling kwamen patiënten elke drie maanden terug voor een controle MRI-scan en voor de tests en de vragenlijst (tot 21 maanden).
Uit onze analyses blijkt dat al voorafgaand aan Gamma Knife radiochirurgie bijna de helft van de patiënten met hersenmetastasen ernstige cognitieve problemen op ten minste drie cognitieve vaardigheden had. Voor behandeling hadden de meeste patiënten problemen met informatieverwerking, cognitieve flexibiliteit en fijne motoriek.
Na behandeling (tot 21 maanden) blijven de cognitieve vaardigheden en de gezondheids-gerelateerde kwaliteit van leven van patiënten stabiel. Wel blijven de testprestaties op alle meetmomenten (significant) beneden gemiddeld ten opzichte van normatieve ‘gezonde’ controles.
De resultaten in deze studie laten zien dat Gamma Knife radiochirurgie een veilige behandelingsoptie is voor patiënten met 1-10 hersenmetastasen in termen van cognitief functioneren en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven.
Beoordeling van cognitieve stoornissen kan van belang zijn voor het begrijpen van het vermogen van patiënten om de risico's (cognitieve stoornissen, het ontstaan van nieuwe hersenmetastasen, neurotoxiciteit) en voordelen (behoud van cognitieve vaardigheden, lokale en distale tumor controle) af te wegen om tot een behandelbeslissing te komen (bijv. een volledige hersenbestraling, stereotactische radiochirurgie of beste ondersteunende zorg). Bij een vroege screening van cognitieve stoornissen kan eventueel een behandeling worden ingezet (bijv. cognitieve revalidatie) hetgeen de kwaliteit van leven bij deze patiënten ten goede kan komen. Dit is met name van belang voor het groeiende aantal patiënten met een langere verwachte overleving.
CAR-Study A: het effect van Gamma Knife radiochirurgie op het cognitief functioneren van patiënten met 1-10 hersenmetastasen
Patiënten met uitzaaiingen in de hersenen (hersenmetastasen) ervaren vaak cognitieve problemen, zoals geheugen- en concentratieproblemen. Dit wordt veelal veroorzaakt worden door de metastasen zelf, door epilepsie en/of het gebruik van medicatie. Ook radiotherapie kan blijvende cognitieve stoornissen veroorzaken. Aangezien cognitieve vaardigheden essentieel zijn voor ons dagelijks functioneren en gerelateerd zijn aan therapietrouw en kwaliteit van leven, is het belangrijk om de cognitieve vaardigheden van deze patiënten in kaart te brengen. Gamma Knife radiochirurgie is een precisiebestraling waarbij het gezonde hersenweefsel nagenoeg geen straling ontvang, vandaar dat er weinig cognitieve stoornissen verwacht worden na Gamma Knife radiochirurgie.
In CAR-Study A wordt het cognitief functioneren voor en na behandeling met Gamma Knife radiochirurgie bij patiënten met 1-10 hersenmetastasen over langere tijd in kaart gebracht. De afkorting CAR staat voor Cognition and Radiation. Vóór de behandeling met Gamma Knife radiochirurgie wordt het cognitief functioneren gemeten met behulp van een korte, internationaal veel gebruikte, neuropsychologische testbatterij. Na de behandeling komen patiënten elke drie maanden terug voor een reguliere controleafspraak (MRI-scan en afspraak arts) en, daaraan gekoppeld, het neuropsychologisch onderzoek (tot 21 maanden na de eerste behandeling met Gamma Knife radiochirurgie).
Het uiteindelijke doel van CAR-Study A is om patiënten met hersenmetastasen beter te informeren over de mogelijke effecten van Gamma Knife radiochirurgie op hun cognitieve vaardigheden.