Ontwikkeling en implementatie van een zelfrapportage signaleringsinstrument voor suicidaliteit bij jongeren 12 - 20 jaar van uiteenlopende etnisch / culturele achtergronden

In Nederland is behoefte aan een zelfrapportage signaleringsinstrument voor suicidaliteit onder jongeren 12 - 20 jaar in het VO en MBO, in de jeugd-GGZ, de ambulante en residentiele jeugdzorg en daarbuiten (Klink, 1 oktober 2008). Daarbij is behoefte aan een instrument dat invariant is voor etniciteit. Veel suicidaal gedrag vindt plaats onder jongeren van uiteenlopende culturele achtergronden. Zorgadviesteams van VO en MBO, Centra voor Jeugd en Gezin en Jeugdgezondheidsdiensten van GGD's zijn attent op signalen van suicidaliteit bij jongeren en willen diegenen selecteren die nadere aandacht behoeven. Momenteel is er geen gevalideerd Nederlandstalig instrument. Websites die hulp bieden aan jongeren, zoals www.praten.online, kunnen gebruik maken van een gevalideerd meetinstrument als zelftest voor depressie, maar niet van een gelijkwaardig instrument voor suicidaliteit. Veel jongeren zoeken anoniem op internet naar informatie en advies rond zelfdoding. In de jeugdzorg en in de jeugd-GGZ ontbreekt een valide signaleringsinstrument op grond waarvan behandelbeslissingen kunnen worden genomen. Vertaling van Engelstalige screeningsinstrumenten heeft nog niet plaatsgevonden. Het onderhavige voorstel beoogt een valide zelfrapportage signaleringsinstrument voor suicidaliteit onder jongeren te ontwerpen en te implementeren. Een overzicht leert dat er goede Engelstalige screeningsinstrumenten zijn voor specifieke deelpopulaties, maar dat deze aanpassingen vergen voor multicultureel Nederland. Het instrument dient ook om fluctuaties in het suiciderisico te registreren en om verandering over de tijd als maat voor verbetering in behandeling in de jeugd-GGZ vast te stellen. Fase 1. Op grond van buitenlandse screeningsinstrumenten en Nederlands monitoringonderzoek (GGD Rotterdam-Rijnmond), ervaringen van ZAT teams en hulpverleners in de jeugd-GGZ, SuNa Den Haag, Mikado, en theoretische overwegingen wordt een itempool aangelegd van vragen over suicidale gedachten en gedragingen en over risico-indicatoren voor suicidaliteit (eerdere pogingen, sexueel misbruik, alcoholgebruik, ondraaglijke gevoelens) die aan vier groepen jongeren wordt voorgelegd: depressief suicidale jongeren, depressief niet-suicidale jongeren, niet-depressief suicidale jongeren, en niet-depressieve niet-suicidale jongeren. Vergelijking van de scores tussen deze vier groepen levert een gereduceerde itempool die verdere testconstructie mogelijk maakt (ROC analyses). Convergerende validiteit wordt onderzocht met gelijktijdige afname van vragenlijsten naar depressie (BDI) en hopeloosheid (BHS). De relatie met algemene psychopathologie wordt onderzocht door gelijktijdige afname van de Youth Self Report en de Strengths and Difficulties Questionnaire (Van de Looij-Jansen, 2008, Goodman, 2001, Widenfelt, e.a., 2003). Fase 2. Het voorlopige instrument wordt op predictieve waarde getest in een multiple cohortstudie van zes cohorten van elk 750 jongeren van 12 t/m 20 jaar op het VO en MBO (ROC's) (50% meisjes N=4500). Het signaleringsinstrument zal over een periode van 1 jaar (2 metingen) in deze studie worden meegenomen en gerelateerd aan daaropvolgende ontwikkelingen (zelfbeschadiging c.q. suicidepogingen, beloop van depressie). Tevens wordt onderzocht welke invloed persoonsfactoren (persoonlijkheid, competentie), etniciteit, en omgevingsfactoren (relaties met ouders, leerkrachten, vrienden, sociaal-cultureel belangrijke gebeurtenissen, eisen van de omgeving) hebben op de predictie. Fase 3. Het signaleringsinstrument zal beschikbaar komen voor ZAT teams, jeugdartsen en medewerkers van jeugdgezondheidsdiensten, jeugd-GGZ-hulpverleners, ambulante en residentiele jeugdzorg, huisartsen en alle anderen die betrokken zijn bij mogelijk suicidale jongeren. Maar ook voor jongeren zelf en voor hun ouders via websites. Professionele gebruikers zullen getraind worden in de toepassing. Naast verspreiding van testmateriaal zal een nieuwe manier van implementeren worden ingezet via e-learning modules. Op websites zal het signaleringsinstrument gedownload kunnen worden voor directe afname. Tegelijkertijd worden scoringsinstructies en normscores gedownloaden en worden directe verwijsadviezen gegeven en adviezen voor de bejegening van suicidale jongeren. Zodoende kunnen hulpverleners binnen korte tijd een gefundeerde schatting maken van de ernst van het suicidale verlangen. Een standaard vervolgactie is het gesprek waarin de hulpverlener de score bespreekt met de jongere, een tweede standaard vervolgactie is een terukomgesprek waarin de hulpverlener nagaat of suicidaliteit inmiddels adequaat in hulp is genomen dan wel of de bezorgdheid bij nader inzien meevalt of wellicht onnodig was. Dit in verband met de mogelijke schadelijke effecten van het gebruik van dit instrument. In de implementatiefase worden website en toepassing uitgetest bij ZAT teams, Jeugd GGZ, en GGD's in grote steden, waarna het instrument beschikbaar komt voor routinematig gebruik.